"वैदिक साहित्ये देवानां चित्रणम्: विश्लेषणम्"

Abstract

भारतीयसंस्कृतेः मौलिकधारायां वैदिकसाहित्यस्य गहनः प्रभावः अस्ति तथा च तस्य देवचित्रणं प्रमुखः भागः अस्ति । विभिन्नेषु वैदिकप्रतिमालेखेषु, मन्त्रेषु, उपनिषदेषु, ब्राह्मणेषु, संहितासु च देवानां चित्रणं दृश्यते । एतत् चित्रणं न केवलं धार्मिकं सांस्कृतिकं च पक्षं प्रकाशयति, अपितु वैदिककालस्य मानवजीवनं प्रति सामाजिकं, पारम्परिकं विचारधारा, अवधारणां च प्रकाशयति । अस्मिन् विश्लेषणे वैदिकसाहित्ये देवताचित्रणस्य पारम्परिकसांस्कृतिकमूल्यानां परीक्षणं कृतम् अस्ति । अस्मिन् छद्म-छद्मगणितस्य, धार्मिकसंस्कारस्य, सामाजिकसंरचनायाः, मानवसम्बन्धस्य च सन्दर्भे देवचित्रणस्य महत्त्वपूर्णाः पक्षाः प्रकाशिताः सन्ति । तदतिरिक्तं वैदिकसाहित्ये चित्रणानां स्थानिक-काल-वैविध्यस्य अपि अध्ययनं करोति, तस्य साहित्यिक-धार्मिक-निमित्तं च अवगन्तुं प्रयतते ।अस्य अध्ययनस्य माध्यमेन वयं वैदिकसाहित्ये देवानां चित्रणस्य गभीरताम्, विविधपक्षं च अवगन्तुं प्रयत्नशीलाः स्मः, येन भारतीयसंस्कृतेः, धार्मिकतायाः च मौलिकतत्त्वानि अवगन्तुं शक्नुमः।